مقدار اشباع اکسیژن در یک فرد نرمال حدودا 95% می باشد. کاهش این مقدار به زیر 90% منجر به علایمی از جمله افزایش ضربان قلب و تنگی نفس می شود. جهت کنترل مقدار اشباع اکسیژن از ابزاری به نام پالس اکسیمتر
(Pulse Oximeter) یا اکسیژن‌سنج خون استفاده می شود که به صورت کاملا غیر تهاجمی و بدون درد جهت اندازه گیری میزان اکسیژن خون سرخرگ انسان و حتی آهنگ ضربان قلب به کار می رود. این دستگاه وسیله ای کوچک و پرتابل است که به آسانی و بدون هیچ دردی مانند یک گیره به نوک انگشت فرد متصل می شود . علاوه بر اندازه گیری ضربان قلب و مقدار اشباع اکسیژن، میزان کالری مصرفی و فعالیت های روزانه فرد را نیز میتواند ارزیابی نموده و در صفحه نمایش الکترونیکی نشان دهد. این دستگاه به عنوان روشی استاندارد جهت کنترل عوامل حیاتی در بیماران، به خصوص پس از جراحی بسیار کاربرد دارد. این ابزار به راحتی در منزل نیز قابل استفاده است.
شیوه عملکرد
پروب دستگاه را بر روی انگشت سبابه، شست پا، نوک بینی و نرمه گوش قرار میگیرد، بر روی قسمت بالایی پروب یک دیود منتشر کننده نور وجود دارد که دو نور قرمز و مادون قرمز را منتشر می‌کند، نور از میان بافت‌ها عبور نموده (بافت بین پروب) و یک گیرنده نوری آن را دریافت می‌کند. نور قرمز توسط هموگلوبین و نور مادون قرمز توسط اکسی هموگلوبین جذب میشود، سپس این اطلاعات به خود دستگاه منتقل میشود و آن‌جا با یک محاسبه لگاریتمی میزان اشباع هموگلوبین با اکسیژن مشخص می‌گردد. در واقع اين دستگاه ميزان اکسيژن را به عنوان درصدی از مولکولهای هموگلوبين که با اکسيژن آميخته شده‌اند را نسبت به ميزان کل مولکولهای هموگلوبين اندازه‌گيری می کند.
عواملی که میتواند موجب اختلال در ثبت نتیجه شوند عبارتند از
اختلالات عروقی، کسانی که فشار خون بالا یا پایینی دارند، دمای غیرعادی بافت، مستقیم تابیدن نور خورشید به پروب، سفت بستن پانسمان و محکم قرار دادن پروب بر روی عضو، فرد انمی داشته باشد، شوک یا هیپوفیوژن بافتی، هیپوترمی یا آسیب اندام بر اثر سرما ،وجود مانعی روی بستر ناخن مانند لاک، مسمومیت با مونوکسید کربن.
در صورت مسمومیت بیمار با مونوکسید عدد پالس اکسیمتر به میزان زیادی بالا خواهد بود که کاملاً غیر دقیق است. در واقع چون دستگاه میزان اشباع هموگلوبین را نشان میدهد در مسمومیت با مونوکسید، میزان اشباع هموگلوبین را با گاز مونوکسید نشان میدهد. (این گاز 200 برابر میل ترکیبی بیشتری نسبت به اکسیژن برای ترکیب شدن با هموگلوبین دارد).
در موارد زیر از پالس اکسیمتری استفاده میشود
- در طی یا بعد از عمل جراحی یا روشهایی که از تسکین دهندهها استفاده میکنند.
- برای بررسی این موضوع که آیا بیمار به دستگاه ونتیلاتور برای کمک به تنفس نیاز دارد یا خیر.
- برای مشاهده اینکه داروهای ریه چطور کار میکنند.
- برای بررسی توانایی فرد برای رسیدن به سطوح بالای فعالیت بدنی.
- برای بررسی این که شخص دچار وقفه تنفسی در طول خواب (آپنه خواب) میشود یا خیر.
- برای تشخیص تمام بیماریهایی که بر سطوح اکسیژن خون تأثیر میگذارد، مانند حمله قلبی، نارسایی قلبی، بیماری مزمن انسداد ریوی COPD)، کم خونی، سرطان ریه، آسم، ذات الریه و …)
انواع مختلف دستگاه اکسیمتری
بسته به کاربرد و نیاز بیمار، اکسیمتری در یکی از سه گروه زیر قرار می گیرد: پالس اکسیمتر ، اکسیمتر دستی و اکسیمتر جنینی.
پالس اکسیمتر: رایج ترین دستگاهی است که پرتابل و قابل استفاده در منزل است. دارای یک پروب برای قرار گرفتن بر روی انگشت است. صفحه نمایش بر روی خودِ گیره قرار دارد و ضربان قلب و میزان درصد اشباع اکسیژن خون را نشان میدهد.
اکسیمتر دستی: دستگاهی است که موسسات پزشکی و بیمارستانها از آن استفاده میکنند. این دستگاهها کمی پیچیدهتر از پالس اکسیمترها هستند. صفحه نمایش به گیره متصل نیست. در عوض یک کابل جهت اتصال گیره به صفحه وجود دارد. صفحه نمایش مواردی بیش از سطح خون اکسیژنه را نمایش میدهد. گیره این دستگاه در موارد اضطراری حتی می تواند به انگشتان پا نیز وصل شود.
پالس اکسیمتر جنینی: برای تشخیص اینکه آیا کودک سالم است یا نه، مورد استفاده قرار میگیرد. اکسیمتر معمولی ممکن است برای یک نوزاد متولد شده به سختی قابل استفاده باشد، در حالی که نوع جنینی برای نوزادان ، دارای یک پروب است که بر روی سر نوزاد قرار میگیرد تا از طریق گذر اشعه های نور از جمجمه، میزان اکسیژن را دریافت کند. این عمل بر روی پای نوزاد نیز قابل انجام است.
ویژگی های پالس اکسی متر ChoiceMMed:
- اندازه گیری نرخ اکسیژن خون و ضربان قلب
- دارای قابلیت قدم شمار و سنجش میزان کالری مصرفی فرد
- دارای قابلیت نمایش نتایج در 4 جهت بر روی صفحه نمایش
- مدت زمان اندازه گیری: 3 ثانیه
- منبع تغذیه: 2 عدد باتری AAA
- دارای قابلیت خاموشی خودکار
- صفحه OLED دو رنگ HD
- ابعاد: 3*3*6 میلیمتر
- وزن: 50 گرم
- دارای کیف حمل کمری
- دارای تاییدیه های FDA و CE